Postpartal ilk birkaç hafta, 4′cü trimester olarak adlandırılır. Bu periyodda anne aşağıda belirtilen fiziksel ve gelişimsel yükümlülüklerini başarmak zorundadır.
• Fiziksel durumun eski haline dönmesi,
• Bebeğin bakımı ve ihtiyaçlarının karşılanması becerilerini geliştirme
• Bebeği ile iletişim kurma,
• Yeni bir üyenin katılımı sonucu değişen aile yapısı ve yaşam stiline uyum sağlama.
Anne, doğumdan sonra ilk haftalarda göğüslerinde, epizyotomide ve hemoroitlerindeki hassasiyetten dolayı fiziksel rahatsızlık yaşar. Yorgunluk, yine ilk haftalarda ortaya çıkan en büyük problemlerden biridir. Ailede diğer küçük çocukların olması, bu dönemde annenin yorgunluğunu artırır.
Bebeğin bakımında beceri ve güvenin gelişmesi yeni bir anne için önemlidir. Bu nedenle doğumdan sonra 6′ncı haftada yapılan rutin kontrole ek olarak ilk ve ikinci haftalarda da rutin kontrollerin yapılması, annenin ve bebeğin fiziksel ve psikolojik sağlıklarının sürdürülmesi açısından önerilmektedir.
Dördüncü trimester değerlendirmesi, bir gebelik sürecinin sonuna doğru yapılan bir tür muayene ve değerlendirmedir. Genellikle hamileliğin son üç ayında gerçekleşir ve annenin ve bebeğin sağlığı hakkında bilgi verir.
Bu değerlendirme genellikle bir doktor veya doğum uzmanı tarafından yapılır ve aşağıdakileri içerebilir:
- Anne ve Bebek Muayenesi: Anne ve bebeğin sağlık durumları kontrol edilir. Anne adayının tansiyonu, kilosu, kan şekeri seviyeleri, genel sağlığı ve herhangi bir şikayeti incelenir. Bebeğin kalp atışları, hareketleri ve büyüme durumu değerlendirilir.
- Ultrason İncelemesi: Bebeğin gelişimi ve büyümesi ultrason ile değerlendirilir. Bu, bebeğin büyüklüğünü, amniyotik sıvı miktarını, plasenta yerleşimini ve herhangi bir anormalliği belirlemek için yapılır.
- Kan Testleri: Anne adayının kan testleri yapılır. Bu testler genellikle hemoglobin seviyelerini, demir düzeylerini, kan şekeri seviyelerini ve enfeksiyon belirteçlerini kontrol etmek içindir.
- Rutin Muayeneler ve Testler: Doktor, gebeliğin son aylarında yapılması gereken rutin muayeneleri ve testleri gerçekleştirir. Bu, gebelik diyabeti taraması, Grup B streptokok testi gibi testleri içerebilir.
- Doğum Planı Gözden Geçirme: Anne adayıyla doğum planı gözden geçirilir. Bu, doğum yerini, doğum şeklini (normal doğum veya sezaryen), ağrı kontrol yöntemlerini ve doğum sonrası bakımı içerir.
Bu değerlendirme, anne ve bebeğin sağlığını izlemek ve gerekirse müdahale etmek için son bir fırsattır. Özellikle risk faktörleri veya komplikasyonlar varsa, doktor bu dönemde daha sık kontrol yapabilir veya ek testler isteyebilir.
Doğum Sonu ikinci ve Altıncı Haftalarda Değerlendirme
Fiziksel değerlendirme kadının genel görünümü, göğüsleri, üreme organları, mesane ve bağırsakların eliminasyonu ve özel problemler ve şikayetler göz önüne alınarak yapılır.
Bunlara ek olarak uzman anne ile diyeti, yorgunluk düzeyi, aile düzeni, psikolojik durumu, bebek bakımı ve doğum kontrol yöntemleri hakkında konuşmalı, saptanan problemlerin çözümü için uygun uzmanlık müdahaleleri plânlamalıdır.
Annenin kilosunun 6′ncı haftada gebelik öncesi değere dönmesi beklenir. Kilonun kalıcı olması, aşırı kalori alımına işaret eder. Diyeti ve günlük egzersizleri düzenlenir. Gerekirse diyetisyene yollanır.
Memeler 2′nci hafta sonunda hassastır, ölçüleri gebelik öncesine döner. 6′ncı haftada hassasiyet yoktur ve yumuşaktır, ikinci haftada meme dolgunluğu gelişebilir. Göğüsler sütle dolmuş, gergin ve hassastır. Anneye destekleyici bir sutyen giymesi ve sıcak banyo yapmaması önerilir. Göğüslerde lokal kızarıklık ve hassasiyet mastitise işaret eder. Bu belirtilere karşı değerlendirme yapılmalıdır.
Meme uçları belirgin ve bebeğin emmesi için uygun olmalıdır. Meme uçlarında çatlak olması emzirmede problem yaratır. Meme ucu bakımı ile ilgili danışmanlık verilir. Eğer memelerde inflamasyon belirtileri varsa anneye, bebeği sık sık emzirerek göğüslerini boşaltması, mümkün olduğu kadar istirahat etmesi, ağrısı için aspirin ve bol sıvı alması önerilir. Eğer semptomlar 24 saatten daha fazla sürerse anne doktora haber vermesi konusunda bilgilendirilir.
Abdominal kaslar 2′nci haftada toplanmaya başlar. Ancak özellikle multiparlarda henüz hamur kıvamındadır. 6′ncı haftada abdominal kas tünüşündeki gelişme sürer. Strialar ve linea nigra solmaya başlar.
Üriner eliminasyon, gebelik öncesi rutinine döner. Üriner inkontinans, uretral travma ve sistosel sonucu gelişebilir. İdrar sırasında ağrı ve yanma, poliüri, bulanık ve tortulu idrar, üriner sistem enfeksiyonuna işaret eder. Durumun doktora rapor edilmesi ve hemen idrar örneği alınması gerekir.
2′nci haftada defekasyon sırasında hala rahatsızlık sürebilir. Özellikle ciddi hemoroidi olanlarda. Bunun için yeterli sıvı alması ve selülozu besinleri tüketmesi konusunda anne bilgilen dirilir. Epizyotominin iyileşmesi değerlendirilir. Gerekirse yumuşatıcı laksatifler önerilir.
Loşia 2′nci haftada albaya dönmüş ve miktarı azalmıştır. 6′ncı haftada loşia biter. Kötü kokması ve miktarının fazla olması ya da yeniden loşia rubraya dönmesi ya da loşia rubranın uzun sürmesi subinvolusyon ve enfeksiyona işaret eder. Bu durumda loşiadan kültür alınır ve anne doktora gönderilir.
Fundus, 2′nci haftada abdomenden palpe edilemez. Uterus kasları hala bir miktar gevşektir ve henüz eski pozisyonuna ve yerine dönmemiştir. Uterusun boyutlarında küçülme olmaması bir subinvolusyonu ve enfeksiyonu düşündürmelidir. Enfeksiyonun diğer belirtileri değerlendirilerek anne doktora sevkedilir.
Epizyotominin 2′nci haftada iyileşmesi beklenir. Kızarıklık, hassasiyet, doku kapanmasında gecikme yara enfeksiyonunu düşündürür.
6′ncı haftada uterus gebelik öncesi boyutlarını ve tonüsünü kazanmıştır. Loşianın devam etmesi ve involusyonun gecikmesi durumunda enfeksiyon yönünden değerlendirme yapılmalıdır.
